نشست «بررسی موانع و راهکارهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران در دوران پساتحریم و فرصتها و موانع آن» با حضور دکتر بهروز هادی زنوز، اقتصاددان، به میزبانی کمیسیون سرمایه گذاری اتاق ایران روز گذشته در اتاق بازرگانی، صنایع, معادن و کشاورزی تهران برگزار شد.

دکتر هادی زنوز سرمایه گذاری خارجی را سرمایه گذاری فرامرزی و مشارکت سهمی در فعالیت های اقتصادی به میزان حداقل 10 درصد تعریف کرد و گفت: این میزان سهم سرمایه گذار به منظور اعمال مالکیت و مدیریت فعالیت اقتصادی در کشور میزبان به صورت بلند مدت تعیین می شود. به گفته وی سرمایه گذاری خارجی موافقان و مخالفان خود را دارد؛ موافقان سرمایه گذاری را راهی برای تامین مالی، انتقال دانش فنی و رسیدن به رشد اقتصادی می دانند. در حالیکه مخالفان آن محدود شدن عرصه فعالیت بنگاههای داخلی، پرداخت مالیات کمتر توسط سرمایه گذاران خارجی، واردات گسترده کالاهای واسطه ای و خروج سرمایه ها در شرایط تنگ اقتصادی را بعنوان بهانه مخالفت مطرح می کنند.

وی گفت: سرمایه گذاری خارجی وسیله ای است که بسته به ویژگی های انواع آن، استراتژی بنگاههای سرمایه گذار، شرایط ورود سرمایه و قوانین و مقررات کشورها و ارتباط آنها با بخشها و رشته های مربوطه، آثار متفاوتی بر جای می گذارد. در برنامه ششم توسعه چنین برنامه ریزی شده که 23 درصد از منابع از طریق سرمایه گذاری خارجی تامین شود. بعنوان مثال صنعت نفت در بخشهای بالادستی و پایین دستی در 5 سال آینده نیازمند جذب 200 میلیارد دلاری سرمایه گذاری خارجی است. به نظر می رسد دولت به دلیل مضیقه مالی به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی است.

دکتر هادی زنوز در ادامه به موانع سرمایه گذاری در کشور اشاره کرد و گفت: سرمایه گذاری خارجی پیش شرط هایی نیاز دارد که از جمله آنها داشتن بخش خصوصی قدرتمند است. این به معنای آن است که باید اقتصاد بازار در کشور شکل گرفته باشد و چرخهای اقتصاد بر اساس تولیدات بخش خصوصی بچرخد. زنوز افزود: شاخص ها نشان می دهد که در کشور ما اقتصاد بازار حاکم نیست و به همین دلیل طبق آمار پنجمین کشور از آخر، بین کشورهای دنیا  در این زمینه هستیم. همچنین نظام  برای داشتن تعامل سازنده با دنیا تمایل نشان بدهد، به عبارتی برای تجارت و سرمایه گذاری باید روی خوش به دنیا نشان بدهیم و در غیر این صورت پیشرفتی حاصل نمی شود.

وی افزود: تنشهای مستمر ما با جهان نشان می دهد که نظم دنیا را نمی پذیریم. عدم عضویت در WTO یکی از پیش شرط های تعامل با دنیاست. در این شرایط چطور می توانیم انتظار داشته باشیم که سرمایه گذار خارجی ریسک فعالیت در ایران را به جان بخرد، این در حالی است که داشتن هنر مذاکره اصل مهم در برقراری ارتباط است و مدیران ما کمتر این هنر را دارند.

دکتر هادی زنوز به تاثیر نوسانات قیمت نفت بر بازارهای جهانی و سطح سرمایه گذاری خارجی اشاره کرد و گفت: شرایط ذکر شده بعلاوه کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و کاهش موازنه تجاری مثبت ایران و تحلیل رفتن ذخایر ارزی کشور باعث بالارفتن شدید کسری بودجه شد و در ادامه با کاهش تقاضای مصرفی و سرمایه گذاری بخش خصوصی، خروج از رکود برای کشور دشوار تر از قبل شد که تاثیر خود را بر سرمایه گذار خارجی نیز گذاشت.

وی اختلافات با آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی را همچنان حل نشده دانست و گفت: در این وضعیت روسیه به استراتژیک ترین متحد ایران در منطقه بدل شده و ضمن تامین نیازهای دفاعی ایران متقابلا به دلیل همزمانی تحریمهای اروپا علیه روسیه از روابط تجاری با ایران بهره مند می شود. به گفته وی چین نیز تلاش می کند بعنوان بزرگترین شریک تجاری ایران از طریق تامین مالی پروژه های بزرگ و ... در ایران حضور داشته باشد و اروپا نیز تمایل خود را برای برقراری تعامل با ایران نشان می دهد.

هادی زنوز اظهار داشت: بی ثباتی سیاسی و ریسک بالا، دیدگاه های متناقض در کشور در مورد همسویی با جهانی شدن و پذیرش FDI، سابقه رفتار غیر منصفانه و نابرابر با شرکت های خارجی، سیاست های مربوط به کارکرد و ساختار بازارها، عدم امضای تعدادی از موافقت نامه های بین المللی در مورد FDI و در پیش گرفتن سیاست های تجاری پرنوسان و نیز موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای تجارت در مجموع مانع جذب سرمایه گذاری خارجی ما می شود.

در این نشست فریال مستوفی رئیس کمیسیون سرمایه گذاری اتاق تهران ضمن اشاره به اهمیت بسترسازی برای سرمایه گذاری خارجی در شرایط فعلی گفت: در مبحث جذب سرمایه گذاری خارجی مساله امنیت سرمایه گذاری از مهمترین مسائلی است که در کشور ما وجود ندارد. این تصور که از سرمایه گذاری تنها در کشورهای توسعه نیافته استقبال می شود یک تفکر غلط است امروزه آمریکا بعنوان بزرگترین اقتصاد دنیا بیشترین سرمایه گذاری را در داخل کشور جذب کرده است.

رئیس کمیسیون سرمایه گذاری اتاق تهران گفت: ما باید بخشهایی که نیازمند سرمایه گذاری هستند را اولویت بندی کنیم، چرا که نیازی به سرمایه گذاری در همه رشته ها نداریم و تمرکز روی پتانسل های سرمایه گذاری در کشور و تصمیم گیری حساب شده در حوزه سرمایه گذاری منجر به عملکرد درست در این راستا خواهد شد.

فریال مستوفی، عدم شفافیت، مشکلات بانکی و فقدان امنیت سرمایه گذاری را بعنوان مهمترین دلایل عدم رغبت برای سرمایه گذاری در ایران عنوان کرد و گفت: کمیسیون سرمایه گذاری در راستای تسهیل جذب سرمایه گذاری و کمک به سرمایه گذاران، مرکز خدمات سرمایه گذاری ایجاد کرده که به افرادی که علاقه مند به سرمایه گذاری هستند مشاوره های حقوقی ارائه می کند. این مرکز به سرمایه گذاران خارجی و داخلی کمک می کند طرح توجیهی خود را به درستی تنظیم کنند؛ چرا که این مرحله از سرمایه گذاری به دلیل وجود قوانین متعدد و دست و پاگیر از سخت ترین مراحل سرمایه گذاری خارجی محسوب می شود.